Thuốc Việt
Loading...
Cắt cụt chi thể là một phẫu thuật lớn, được thực hiện do nhiều nguyên nhân gây ra tổn thương không thể hồi phục như: chấn thương dập nát, tắc mạch, hoại tử,… HIện tượn “Đau chi ma” thường xuất hiện sau phẫu thuật cắt cụt chi thể.
Theo giảng viên Cao đẳng Dược cho biết: Khái niệm đau chi ma được mô tả lần đầu tiên bởi bác sĩ Ambross Paré – người đã phẫu thuật và ghi nhận những phàn nàn về cảm giác đau mỏm cụt của thương binh sau phẫu thuật cắt cụt chi. Trước đây, đau chi ma thường được xem như hiện tượng mang tính tâm lý, hay xuất phát từ tâm lý buồn bực, căng thẳng thái quá mức của bệnh nhân gây ra. Vậy nguyên nhân và cách điều trị đau chi ma như thế nào, hãy cùng Trường Cao đẳng Y dược Pasteur tìm hiểu qua bài viết sau:
- Cây dược liệu quý mang tên gọi “Cao Sơn Ngọc Quế”
- Các Bước Đơn Giản Để Giảm Béo Hiệu Quả Mà Không Ăn Kiêng
- Mọi điều bạn cần biết về dầu ăn và điểm khói
Đau chi ma – hiện tượng đau sau phẫu thuật cắt cụt chi
1. Nguyên nhân
Theo nghiên cứu hiện nay cho thấy, cơn đau xuất phát từ những thay đổi về mặt chức năng trong thần kinh trung ương, vì vậy, đau chi ma là một bệnh lý và cần được điều trị. Điều trị đau trước, trong và sau cuộc phẫu thuật là một khâu rất quan trọng của “ERAS – chương trình hồi phục sớm sau phẫu thuật”, đặc biệt đối với những bệnh nhân có chỉ định cắt cụt do tính chất đau trước mổ và những hậu quả kéo dài của đau chi ma. Công tác chống đau cấp tính có vai trò quan trọng của người thực hiện gây mê hồi sức.
Một số giả thiết cho rằng: đau sau phẫu thuật cắt cụt chi là một phần của phản ứng với các tín hiệu tổng hợp từ não. Sau khi đoạn chi thể bị cắt cụt, các khu vực của tủy sống và não mất tín hiệu dẫn truyền đầu vào từ cac phần chi thể này, để điều chỉnh sự “ tách rời” này, cơ thể sẽ được kích hoạt tín hiệu cơ bản nhất, đó là cảm giác bị đau. Ucxng có những nghiên cứu cũng chỉ ra: não có khả năng tái cấu trúc một phần mạch dẫn truyền cảm giác của bộ phận bị mất đó sang một bộ phận khác của cơ thể. Một số yếu tố gây đau chi ma: đầu dây thần kinh bị tổn thương, mô sẹo tại vị trí đoạn chi hay cảm giác đau vật lý còn lưu lại trước khi chi bị cắt cụt.
2. Triệu chứng của đau chi ma:
Khởi phát ngay sau cắt cụt chi hoặc sau vài tháng
Đau liên tục hoặc đau từng hồi.
Có nhiều tính chất đau đau khác nhau: cảm giác như bị bắn, bị đâm, xoắn vặn hoặc bỏng rát, bị chuột rút, bị đè nát,…
Bệnh nhân cảm nhận phần chi thể bị cụt vẫn còn tồn tại, nhưng ở vị trí bất thường, cơn đau thường xuất hiện ở phần xa của chi như: bàn ngón tay, bàn ngón chân,…
Hiện tượng đau chi ma có nguy cơ xuất hiện cao hơn ở những người đã từng bị đau tại vùng chi thể trước khi bị cắt: chấn thương dập nát, nhiễm trùng, tắc mạch trước khi cắt cụt chi,…Một số nghiên cứu cho thấy: não có khả năng lưu giữ một ký ức đặc biệt về cơn đau nếu như giai đoạn tổn thương chưa được xử trí và giảm đau tốt.
3. Dự phòng đau chi ma
Theo tin tức y dược nguyên tắc là kiểm soát cảm giác đau sớm nhất, hiệu quả nhất ngay từ giai đoạn có tổn thương, việc này sẽ hạn chế nguy cơ đau dai dẳng. Kiểm soát đau cấp tính bằng các phương pháp gây tê thần kinh như: gây tê đám rối thần kinh cánh tay, thần kinh hông to, gây tê chọn lọc thần kinh đùi,…nhằm ngăn chặn các tín hiệu đau trước khi nó được truyền về não bộ, giúp ngăn chặn việc hình thành “ký ức đau chi ma”. Các kỹ thuật gây tê thần kinh còn có ưu điểm là có thể thực hiện lại nhiều lần trong liệu trình điều trị đau đa mô thức ở giai đoạn cấp tính xung quanh cuộc mổ. Ngày nay, với sự hỗ trợ của các phương tiện hiện đại như máy kích thích thần kinh, máy siêu âm,…kỹ thuật gây tê vùng ngày càng được hoàn thiện hơn nữa, đem lại hiệu quả giảm đau tốt hơn và hạn chế tối đa những tổn thương thần kinh trong quá trình thực hiện kỹ thuật.
4. Điều trị đau chi ma
– Điều trị đau bằng thuốc:
+ Các thuốc có tác dụng giảm đau thần kinh như:
- Thuốc giảm đau (Paracetamol, ibuprofen,…)
- Thuốc chống trầm cảm (amitriptyline, nortriptyline,…),
- Thuốc chống co giật (gabapentin, pregabalin,…),
- Thuốc giảm đau gây nghiện (morphine, tramadol,…).
- Thuốc kháng thụ thể N- methyl-d- aspartate (NMDA), với biệt dược: Ketamine, là một thuốc gây mê phân ly, tuy nhiên ở liều thấp, Ketamine có tác dụng làm giảm sự nhạy cảm của thần kinh trung ương với các kích thích đau, làm giảm cường độ đau, giảm hiện tượng tăng cảm giác đau,…
– Khi sử dụng thuốc, bệnh nhân phải phối hợp chặt chẽ với bác sĩ điều trị, đặc biệt với các thuốc giảm đau gây nghiện hoặc ketamin để được điều chỉnh liều dùng, cách dùng hoặc phối hợp thuốc đầy đủ, hợp lý và bài bản, tránh tình trạng lạm dụng thuốc hoặc phụ thuộc thuốc giảm đau.
– Các phương pháp trị liệu khác:Liệu pháp gương: Bệnh nhân tập luyện các bài tập đặc thù với gương, có thể tạo hình ảnh của đoạn chi thể bị mất từ chi lành còn lại. Các nghiên cứu cho thấy, liệu pháp gương giúp giảm đau chi ma.
Liệu pháp gương cho người cắt cụt 1 chi dưới
Châm cứu, kích thích tủy sống (SCS) (một thiết bị nhỏ được cấy gần khu vực cột sống tạo ra các xung điện can thiệp vào những “thông điệp” đau dẫn đến não bộ)
Các phương pháp điều trị mới như: Sử dụng kính thực tế ảo, chương trình máy tính sẽ dựng hình ảnh của phần chi thể bị mất.
5. Lối sống bệnh nhân bị đau chi ma:
– Liệu pháp phân tâm như: đọc sách, nghe nhạc, sao cho không tập trung vào cơn đau,…
– Các hoạt động thể dục, thể thao,…
– Tập thư giãn: tập thở hoặc thiền, yoga, tắm nước ấm, …
Theo Giảng viên Cao đẳng Y dược TPHCM cho biết: Sự sẻ chia từ người thân bạn bè và những người xung quanh, giúp người bệnh nhanh chóng hồi phục từ tâm lý đến thương tổn bên ngoài sau phẫu thuật cắt cụt.
XEM THÊM: THUOCVIET.EDU.VN
