Thuốc tân dược là những sản phẩm đặc biệt dùng để phòng bệnh, chữa bệnh, phục hồi, điều chỉnh chức năng cơ thể, làm giảm cảm giác một bộ phận hay toàn thân, làm ảnh hưởng đến quá trình sinh đẻ hay thay đổi hình dáng của cơ thể.
Thuốc sử dụng cho con người được gọi là Dược phẩm, thuốc dùng cho động vật được gọi là Thuốc thú y. Trong thực tế có thể dùng dược phẩm để chữa bệnh cho động vật nhưng không ai dùng thuốc thú y để chữa bệnh cho con người !
Thuốc có nhiều nguồn gốc khác nhau:
- Từ thực vật: Morphin, Rotunda, Dầu mù u, cao ích mẫu, Berberin …
- Từ động vật: Pantocrin, Hải cẩu hoàn, mỡ trăn …
- Từ khoáng vật: Kaolin, Carbophos …
- Từ sinh phẩm: Filatov, Quicstick, SAT …
- Tổng hợp: Cephalexin, Sulfamid …
Thuốc có vai trò quan trọng trong công tác phòng và chữa bệnh nhưng thuốc không phải là phương tiện duy nhất để giải quyết bệnh tật.
Trên thực tế, có không ít bệnh không cần thuốc hoặc sử dụng các biện pháp điều trị đơn giản, an toàn cũng có thể giải quyết được bệnh tật. Vì vậy, chỉ nên sử dụng thuốc nếu các phương pháp điều trị khác không mang lại hiệu quả, tránh lạm dụng thuốc.
Không một thuốc nào là an toàn tuyệt đối, sử dụng càng nhiều thuốc, tác hại gây ra càng nhiều. Ranh giới giữa tác dụng điều trị với tác dụng gây độc đôi khi khó phân định vì chỉ khác nhau về liều lượng.
Thuốc nào cũng có tác dụng không mong muốn. Do đó cần thận trọng khi sử dụng thuốc.
Thuốc hóa dược:
Là các loại thuốc được bào chế từ nguyên liệu chính là hóa chất. Khái niệm này thay cho từ “tân dược” như sulfamid, kháng sinh, vitamin …
Thuốc y học dân tộc:
Là các loại thuốc được bào chế từ nguyên liệu là các cây, con … được điều chế ở dạng thuốc cổ truyền. Khái niệm này thay cho danh từ “thuốc đông y” như các loại cao, đơn, hoàn, tán …
Hoạt chất:
Tên hoạt chất là tên quốc tế quy ước chung, có tính kinh điển và không còn là sản phẩm độc quyền sản xuất của tập thể hay cá nhân nào. Tên hoạt chất thường chỉ có một tên duy nhất, được ghi trong dược điển hay văn bản kỹ thuật. Nếu hoạt chất có nhiều tên khác nhau thì phải nhớ được những tên gọi khác nhau đó. Ví dụ Paracetamol còn có tên gọi khác là Acetaminophen …
Biệt dược:
Biệt dược hay tên thương mại là tên thuốc do nhà sản xuất đặt tên, vì vậy có thể có rất nhiều tên khác nhau. Ví dụ paracetamol có biệt dược là Panadol, Tylenol, Hapacol…
Biệt dược có thể cùng tên hoạt chất hoặc không. Thuốc biệt dược có công thức riêng, kỹ thuật điều chế riêng và đã được cơ quan quản lý xét duyệt, bảo hộ quyền sở hữu và được lưu hành trên thị trường.
Chống chỉ định tuyệt đối là không được dùng trong mọi tình huống.
Chống chỉ định tương đối hay còn gọi là thận trọng là những trường hợp tốt nhất là không nên dùng nhưng nếu buộc phải dùng thì cần theo dõi sát.