Azol là danh từ chung dùng để chỉ các kháng sinh có chứa gốc Azol trong công thức cấu tạo. Đây là nhóm gồm nhiều hoạt chất có tác động trên nhiều loại mầm bệnh khác nhau.
Họ này gồm 3 nhóm chính:
- 5-nitro-imidazol là thuốc diệt động vật nguyên sinh
- Benzimidazol là thuốc tẩy giun, kháng sinh loại kiềm khuẩn
- Imidazol và Triazol là các thuốc kiềm nấm.
Benzimidazol sẽ đề cập đến trong bài thuốc tẩy giun sán, Imidazol và triazol sẽ được mô tả chi tiết trong bài thuốc chống nấm. Phần này chỉ đề cập đến nhóm 5-nitro-imidazol.
Metronidazol:
Một số biệt dược: Flagyl, Klion, Metrolag, Medazol, Trizele … Chỉ định:
- Nhiễm động vật nguyên sinh: Amibe, Trichomonas, Giardia …
- Nhiễm khuẩn kỵ khí ở ổ bụng, phụ khoa, da, máu, màng tim, răng, nướu.
- Phối hợp thuốc khác điều trị loét dạ dày tá tràng.
- Phối hợp thuốc để phòng ngừa trước phẩu thuật đại tràng, phụ khoa.
Chống chỉ định: mẫn cảm với nhóm azol, những tháng đầu của thai kỳ, đang cho con bú, rối loạn hệ tạo máu.
Một số chế phẩm có chứa Metronidazol:
– Metronidazol + Spiramycin: thuốc ưu tiên chỉ định trong bệnh viêm nha chu, các trường hợp nhiễm trùng kỵ khí ở vùng tai mũi họng, viêm xoang, nhiễm trùng bộ phận sinh dục … Một số biệt dược: Rodogyl, Dorogyne …
– Metronidazol + Neomycin + Nystatin: thuốc đặt âm đạo, tác dụng trị huyết trắng ở âm đạo do nhiễm tạp trùng hoặc nhiễm các loại vi nấm. Một số biệt dược: Neo-tergynan …
– Metronidazol + Chloramphenicol + Dexamethason: thuốc đặt âm đạo, trị nhiễm tạp trùng. Một số biệt dược: Megyna, Mycogynax …
Một số 5-nitro-imidazol khác:
Hiện nay có một số 5-nitro-imidazol thế hệ II, chỉ định giống Metronidazol nhưng có ưu điểm dễ dung nạp hơn, thời gian bán huỷ dài nên rút ngắn thời gian điều trị như:
- Tinidazol: biệt dược: Fasigyne, Tinidazole … chữa amib ruột, gan, nhiễm trùng kỵ khí. Thuốc độc B.
- Secnidazol: một số biệt dược: Flagentyl … chữa amib ruột, amib gan.
- Ornidazol: một số biệt dược: Tiberal …Thuốc dùng đường truyền tĩnh mạch trong trường hợp amib ruột nặng hoặc abcès gan do amib.
Nguyên tắc sử dụng thuốc kháng sinh
- Chỉ dùng kháng sinh khi bị nhiễm khuẩn:
Phải chắc chắn có nhiễm khuẩn mới dùng kháng sinh.
Cần phân biệt nhiễm vi khuẩn với nhiễm siêu vi vì kháng sinh không có hiệu quả đối với virus. Để xác định nhiễm khuẩn cần dựa vào kết quả kháng sinh đồ.
Các xét nghiệm thường cho kết quả tin cậy nhưng không phải bao giờ cũng có điều kiện để làm. Trường hợp không làm được kháng sinh đồ có thể dựa vào kết quả thăm khám lâm sàng.
- Chọn đúng kháng sinh:
Hạn chế dùng kháng sinh phổ rộng hoặc phối hợp nhiều kháng sinh.
Trước khi điều trị cần xác định đúng tác nhân gây bệnh để chọn một kháng sinh tốt nhất.
Lựa chọn kháng sinh dựa vào các cơ sở sau:
- Chọn dạng thuốc phù hợp:
Dựa vào tình trạng bệnh, cơ địa người bệnh, vị trí nhiễm khuẩn … để chọn dạng phù hợp.
Hạn chế dùng kháng sinh tại chỗ, nhiễm khuẩn ngoài da nên ưu tiên dùng thuốc sát khuẩn.