Thuốc Việt
Loading...
Xích Đồng Nam là thảo dược dân dã mọc hoang nhiều ở bờ bụi. Trong y học đều đánh giá cao những lợi ích mà cây thuốc này mang lại cho sức khỏe.Nó được sử dụng để điều trị vàng da, kinh nguyệt không đều và nhiều bệnh khác.
- Kháng sinh thần kỳ từ cây thảo dược Hoàng đằng
- Bướm bạc – vị thuốc bí ẩn cùng tên loài bướm
- Cà độc dược: Cần thận trọng khi sử dụng
Cây Xích Đồng Nam
Bạn hãy cùng tôi tìm hiểu những thông tin về công dụng, cách dùng, trong bài viết dưới đây.
1.Đặc điểm chung về cây Xích đồng Nam
- Tên gọi khác:Cây Mò đỏ, leo cái, Bấn đỏ, Vây đỏ, Ngọc nữ đỏ,
- Tên khoa học:Clerodendrum paniculatum L.
- Thuộc họ:Cỏ roi ngựa– Verbenaceae.
1.Mô tả đặc điểm thực vật
Là cây nhỏ, ít phân cành,thân hình vuông khi còn non, khi già tiêu biến thành hình tròn, màu bạc hoặc nâu xám. thân có đường kính 0.3 – 0.8cm, chiều cao trung bình 1- 2 m.
Lá mọc đối xứng nhau, cuống có rãnh, gốc hình trái tim, được chia thành 5 thùy không đều, mép lá có răng cưa, mặt trên lá có màu sẫm hơn so với mặt dưới. có lông ở 2 mặt.
Hoa mọc thành cụm hình xim, 2 ngả ở ngày đầu ngọn, mỗi chùm hoa dài 16 – 20cm. Nhụy và nhị mọc buông ra ngoài. Mùa ra hoa từ tháng 5 – tháng 8
Quả hạch màu đen được bao trong lớp cánh hoa màu đỏ, mùa quả là tháng 9 – tháng 11 hàng năm.
Cần phân biệt giữa cây Xích Đồng Nam và Bạch Đồng Nữ, đây là 2 loại cây cùng họ, có những đặc điểm tương đồng. Tuy nhiên, Bạch Đồng Nữ có hoa màu trắng còn Xích Đồng Nam có hoa màu đỏ đặc trưng.
2.Nguồn gốc và phân bố
Theo cho biết giảng viên Cao đẳng Dược Hà Nội cây thuốc Xích Đồng Nam được tìm thấy ở Ấn Ðộ, Lào, Campuchia, Thái Lan, Indonesia và Việt Nam. Tại nước ta cây dược liệu phân bố chủ yếu ở các khu vực từ Quảng Trị, Thừa Thiên – Huế, Quảng Nam – Ðà Nẵng, Kontum, Ðắc Lắc, An Giang…
Cây còn mọc ở khu vực miền núi phía Bắc cũng có nhưng số lượng ít hơn. Và mọc rải rác theo triền núi, các bờ bụi được người dân thu hái sử dụng để hỗ trợ điều trị nhiều bệnh lý.
3.Thu hái và bào chế dược liệu
- Cây dược liệu có thể thu hái quanh năm và lúc khi cây chuẩn bị ra hoa.
- Là cây ưa bóng nên trồng vào vụ Đông Xuân,
- Khi thân cây cao 1,5 – 2m, thu hái trước khi cây ra hoa.
- Rửa sạch, cắt đoạn 1 – 2cm, phơi khô,
- Bảo quản nơi khô mát, tránh tiếp xúc ẩm và không khí.
- Phần thân dược liệu thu hái, chặt thành khúc nhỏ, rửa sạch phơi khô
4.Bộ phận dùng
Toàn bộ cây xích đồng nam đều có thể dùng được.Tuy nhiên bộ phận được sử dụng nhiều nhất là rễ và hoa.
2.Thành phần hoá học
Các nghiên cứu khoa học nhận thấy, nhiều thành phần dược liệu có trong cây Xích Đồng Nam. Cụ thể như: Clerodin, flavonoid, glycosid, furantri terpenoid, hispidalin 7-0-glucoronid và scutellarein, 7-0-glucoronid.
3.Công dụng – Tác dụng:
Thảo dược này có rất nhiều lợi ích với sức khỏe. Trong YHCT và cả y học hiện đại đều đánh giá cao cây dược liệu này. Cụ thể:
Theo Y học cổ truyền
Xích Đồng Nam có vị đắng nhạt, tính mát có tác dụng thanh nhiệt, thải độc cho cơ thể. Bên cạnh đó cây thuốc còn giúp khu phong, trừ thấp, tiêu sưng viêm và lợi tiểu.
Công dụng của thảo dược còn được phân chia theo từng bộ phận:
- Cụm hoa:Có vị ngọt, tính ấm, không độc giúp bổ huyết và tăng cường tuần hoàn máu.
- Rễ cây:Vị nhạt, tính bình, không độc giúp khu trừ phong thấp và thanh lọc can phế, tiêu viêm, tán ứ.
- Lá cây:Giúp thanh nhiệt và tiêu thũng.
Theo y học hiện đại:
Qua kết quả nghiên cứu thực nghiệm các hoạt chất của thảo dược này góp phần làm giảm triệu chứng của nhiều bệnh lý như:
- Đặc tính kháng viêm giúp trừ bỏ các triệu chứng viêm nhiễm ghẻ lở, tróc đầu, mụn nhọt ngoài da.
- Hỗ trợ chữa trị vàng da, vàng mặt, viêm gan, xơ gan cấp độ nhẹ.
- Làm giảm bớt khí hư, mùi vùng kín, điều hòa chu kỳ kinh nguyệt ở nữ giới.
- Ngoài ra, thảo dược còn có tác dụng giảm đau nhẹ, hạ huyết áp
Dược liệu được dùng trong các trường hợp sau:
- Người bị viêm gan, xơ gan, vàng mặt, vàng da,
- Phụ nữ bị khí hư, bạch đới, viêm nhiễm tử cung, kinh nguyệt không đều.
- Người bị mụn nhọt, ghẻ lở, trẻ nhỏ bị chốc đầu
- Người bị cao huyết áp
Lá hoa xích đồng nam
4.Các bài thuốc hay kinh nghiệm có sử dụng Xích Đồng Nam
Theo tin tức y dược với nhiều công dụng cho sức khỏe nên dược liệu được sử dụng rất nhiều trong các bài thuốc Đông y. Theo đó, vị thuốc được dùng để chữa một số chứng bệnh như tiểu buốt, tiểu ra máu, đau bụng kinh, kinh nguyệt không đều, khí hư, bạch đới ở phụ nữ…Một số bài thuốc tiêu biểu gồm có:
1.Chữa trị kinh nguyệt không đều, tiểu buốt, tiểu ra máu:
Dùng rễ dược liệu, búp mía giò non, huyết dụ, mã đề và bầu đất, mỗi loại 10 – 15g.Đem rửa sạch toàn bộ nguyên liệu, thái nhỏ, sao khô.Đem sắc cùng với 1 lít nước lọc, ngày uống 1 thang.
2.Chữa trị đau bụng kinh:
- Dùng lá cây Xích Đồng Nam, ích mẫu, ngải cứu, hương phụ mỗi lvị 6gram
- Rửa sạch toàn bộ dược liệu, Sắc cùng với 500ml nước, đun lửa nhỏ trong 30 phút.
- Chắt lấy nước sắc chia làm 2 – 3 lần uống trong ngày, dùng liên tục 2 – 3 tháng.
3.Chữa trị bạch đới và khí hư ở phụ nữ:
Lá xích đồng nam khô 40-80g, sắc uống, hoặc Xích đồng nam, Ích mẫu và Ngải diệp mỗi vị18g, Hương phụ 10g, Đem sắc uống, ngày 1 thang..Lấy phần lá kết hợp với hương phụ và ngải cứu có thể chữa đau bụng kinh
4.Chữa trị tăng huyết áp:
Lá xích đồng nam, Cúc hoa, Cam thảo nam mỗi vị 12g và Hoa hòe 6g,tất cả đều dùng khô, sao thơm. Đem sắc uống mỗi ngày 1 thang.
5.Chữa trị thấp khớp, đau mỏi gối:
Xích Đồng Nam 8g, Dây gắm 12g và 3 loại đơn (răng cưa, mặt trời, tướng quân), cà gai leo, cành dâu, tầm xuân mỗi vị 8g.Đem sắc lấy nước uống 2 lần/ ngày, Dùng liên tục trong 1 – 2 tháng sẽ có kết quả.
6.Chữa trị bệnh vàng da, vàng mắt từ Xích Đồng Nam:
Rễ cây Xích đồng nam 30g.Rễ cây cắt khúc ngắn, rửa sạch, sao vàng (có thể chuẩn bị sẵn cho nhiều lần sắc uống).Mỗi ngày cho 30g vào ấm đem sắc cùng với 1 lít nước sắc còn lại một cốc, chắt uống khi còn ấm.
Bệnh vàng da
7.Chữa trị đái buốt, đái dắt, đái ra máu:
- Dùng Xích Đồng Nam, Bạch đồng nữ, rễ tranh, cỏ bấc, ốc nhồi.
- Đem rửa sạch, sao vàng, cho vào ấm sắc lấy nước uống trong ngày.
- Kiên trì dùng liên tục ít nhất 1 tháng để thấy được hiệu quả.
8.Bài thuốc giúp giải uất, điều can và thanh nhiệt:
Xích đồng nam (sao), bạch đồng nữ (sao) mỗi vị 40g, thanh bì, dái nghệ vàng, quả dành dành (sao cháy) mỗi vị 20g, cam thảo dây 16g.Đem sắc với 800ml trên lửa nhỏ, sắc còn 250ml, uống hết trong ngày,chia nước thuốc thành 2 – 3 lần uống.
5.Một số lưu ý khi sử dụng dược liệu
Theo Ds.CKI. Nguyễn Quốc Trung Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur cho biết thảo dược Xích Đồng Nam có nhiều công dụng và tác dụng. Nhưng khi sử dụng cần tuân thủ một số nguyên tắc để đảm bảo an toàn. Theo lời khuyên từ các thầy thuốc chuyên môn, cần lưu ý sau:
Đối tượng sử dụng: Người bị viêm gan, vàng da, bị ghẻ lở, viêm mụn ngoài da, phụ nữ kinh nguyệt không đều. bị bệnh phụ khoa. Ngoài ra người bị cao huyết áp cũng có thể sử dụng.
Đối tượng chống chỉ định: Không dùng cho người bị dị ứng với các thành phần có trong dược liệu.
Lưu ý khác:
+ Không tự ý kết hợp với các dược liệu khác, và tự ý sử dụng, bạn cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng.
+ Trong quá trình dùng dược liệu nếu có dấu hiệu bất thường cần ngừng ngay, đến các cơ sở y tế để được hướng dẫn xử lý.
Cây xích đồng nam là vị thuốc quý được dùng trong nhiều bài thuốc chữa bệnh. Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn và hiệu quả chữa trị tốt nhất, bạn cần tham khảo thầy thuốc chuyên môn để được hướng dẫn liều dùng và cách dùng phù hợp với tình trạng bệnh lý, tránh những tác dụng phụ xãy ra trong quá trình sử dụng.
Ds.CKI. Nguyễn Quốc Trung
Xem thêm: thuocviet.edu.vn
