Thuốc Việt
Loading...
Là loài cây quen thuộc với người dân Việt Nam Chùm ruột còn trồng để tạo bóng mát, làm thức ăn. Còn thường được sử dụng để điều trị bệnh trong Y học cổ truyền. Ngoài việc dùng để ăn sống, nấu chín, làm cảnh thì thảo dược này còn là cây thuốc có tác dụng thanh nhiệt, bổ gan bổ máu. Giúp hỗ trợ điều trị bệnh xơ gan rất hiệu quả.Và các bệnh ngoài da như mề đay, ghẻ loét, lở ngứa.
Hãy cùng Dược sĩ Giảng viên Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur tìm hiểu về cây này nhé!
- Cúc tần loài dược liệu có đa dạng tác dụng
- Cách xoa dịu triệu chứng cảm lạnh của trẻ nhỏ
- Xét nghiệm máu khi mắc sốt xuất huyết
Trái chùm ruột
1.Giới thiệu về Chùm ruột
Tên khác: Tầm duột, Tầm ruộc, Chùm giuột, …
Tên khoa học: Phyllanthus acidus (L). họ Thầu dầu (Euphorbiaceae).
1.1. Đặc điểm thực vật
- Chùm ruột thuộc thực vật cây nhỏ, thân nhẵn, chiều cao trung bình 5 – 6m, có thể cao đến 10 m. Cành non có nhiều vết sẹo của lá cũ có màu xanh nhạt,. Rễ mọc khỏe, ăn sâu và tỏa rộng dưới mặt đất.
- Lá mềm mỏng, dài 3 – 5cm, rộng 15 – 20mm.La scos 2 màu, mặt trên màu xanh nhạt, mặt dưới có màu nhạt hơn.
- Hoa đỏ nhỏ, mọc thành xim đơn nhị dài 5 – 15 cm tụ thành cụm hoa gồm 4 – 6 hoa trên những mấu tròn ở kẽ lá những lá đã rụng. Có cả Hoa cái và hoa đực cùng trên một cây.
- Quả loại nang có 4 mảnh khi chín có màu vàng nhạt, đường kính 4-6 mm. Cuống quả dài chừng 6-7mm.
- Hạt to, cứng, nằm ở giữa của quả. Mỗi quả chỉ có một hạt.
- Mùa trỗ hoa vào tháng 3 – 5, và mùa ra quả vào tháng 6 – 8.
1.2. Phân bố – Thu hái chế biến:
Chùm ruột là cây mọc hoang và trồng nhiều nơi thuộc vùng nhiệt đới châu Á như Malaysia, Indonesia, Philippines, và có nguồn gộc xuất xứ từ Ấn Độ và đảo Mangat. và thường được trồng tại Lào và Tại Việt Nam, cây này được một vài nhà trồng làm cảnh hay trồng để ăn quả, làm mứt.
Cây rất hích nghi với vùng nhiệt đới, ưa nắng, có độ sinh trưởng và phát triển nhanh.
Có thể thu hái từ lá, vỏ thân, vỏ rễ của cây quanh năm.
1.3. Bảo quản
Dược liệu qua sơ chế cần để nơi khô ráo, thoáng, tránh mối mọt.
1.4. Bộ phận dùng:
- Có thể thu hái lá, vỏ thân, vỏ rễ của chùm ruột quanh năm.
- Thu hoạch hoa vào thời điểm từ tháng 3 – 5.
- Thu hoạch quả lúc chưa chín từ tháng 6 đến tháng 8.
2.Thành phần hóa học
Vỏ rễ: Chứa Tanin, Saponin, Acide Galic, một số hợp chất Triterpen như B-Amyrin, Phyllanthol, và chứa nhiều acid Phenol.
Quả: Chứa 89 – 91% nước; 0,73 – 0,9% protit; 0,61 – 0,76% liptit; 5,89 – 7,20% gluxit.
Độ chua do có chứa acid axetic chừng 1,70%, độ tro chừng 0,52 – 0,84%.
Nước ép từ quả chứa đến 40% mg vitamin C, giàu chất xơ dùng để giải nhiệt …
3.Tác dụng dược lý
Kháng viêm Giảm đau,: do chứa các hợp chất chống oxy hóa. (Asian Pacific Journal of Tropical Biomedicine)
Hạ huyết áp: Dược liệu này hỗ trợ điều trị tăng huyết áp. (European Journal of Pharmacology)từ kết quả nghiên cứu trên chuột cho thấy dịch chiết xuất từ lá của cây
Bảo vệ gan: Dịch chiết xuất của lá còn có khả năng bảo vệ gan trước độc tính của Paracetamol do dùng quá liều. (Asian Pacific Journal of Tropical Medicine),nên có thể dùng để giải độc gan
*Theo y học cổ truyền:
- Quả có vị chua ngọt, tính mát. Tác dụng thanh nhiệt, bổ máu, bổ gan. Giúp hỗ trợ điều trị bệnh xơ gan rất hiệu quả.
- Lá: Có vị chua nhẹ, nên có tính sát khuẩn cao, tiêu đờm, tiêu độc.
- Rễ có tính nóng. Hạt và rễ cũng có tác dụng tẩy.
Thân: Có khả năng hạ sốt nhanh, vỏ cây cũng có thể tiêu đờm, ở phế, tiêu hạch độc, ung nhọt,. Rượu ngâm từ vỏ thân cây có thể chữa trị bệnh thối tai tiêu mủ, chữa ghẻ lở loét, chảy máu ngoài da do vết thương, Ngậm chữa đau họng, đau răng,.
Theo tin tức y dược chùm ruột giúp thanh nhiệt, làm se, bổ gan bổ máu và cải thiện chứng năng gan
4.Cách dùng và liều dùng
Tùy vào mục đích dùng và từng bài thuốc mà có thể dùng thảo dược này với nhiều cách khác nhau. Thường được dùng ở nhiều dạng. Trong đó:
- Lá cây dùng tươi dưới dạng giã nát bôi ngoài da, nấu lấy nước để tắm, điều trị lở ngứa, mề đay…
- Vỏ thân cây được phơi khô, tán bột và kết hợp với nhiều dược liệu khác.
- Quả được dùng dưới dạng nguyên trái, ngâm mứt đường hoặc làm mứt.và được ép lấy nước,
5.Một số bài thuốc kinh nghiệm
5.1. Chữa đau nhức (đau lưng, chân, háng)
- Lấy một ít lá chùm ruột tươi rửa sạch, để ráo nước
- Giã nát cùng vài hạt tiêu, đắp vào chỗ đau
- Thực hiện 1 lần/ngày để thấy hiệu quả.
5.2. Chữa lở ngứa, mề đay, ghẻ loét, vết thương ngoài da
- Chuẩn bị một ít vỏ thân cây chùm ruột, phơi khô
- Tán thành bột, chưng với dầu dừa
- Bôi ngoài da đều đặn mỗi ngày đến khi tình trạng mề đay, ghẻ loét lở ngứa cải thiện.
5.3. Bài thuốc chữa hen suyễn
- Lấy 6 quả chùm ruột, 2 củ hành đỏ, 1 nắm hạt đậu biết, 8 quả long nhãn rửa sạch, nghiền nhỏ, trộn đều.
- Cho vào ấm chuyên dụng, thêm 2 tách nước, đun đến khi thấy nước cạn còn ⅓ thì tắt bếp
- Để hơi nguội, chắt lấy nước, có thể thêm ít đường cho dễ uống, dùng 1 – 2 lần/ngày.
5.4. Ngâm rượu Chùm ruột
- Lấy vỏ chùm ruột phơi khô, tán thành bột mịn, ngâm với rượu trắng nồng độ cao
- Cứ 200g bột Chùm ruột ngâm với 1 lít rượu, để trong 10 ngày là sử dụng được.
- Rượu chùm ruột nhỏ có tác dụng chữa thôi tai tiêu mủ, chữa ghẻ lở, vết thương chảy máu ngoài da, chữa đau răng đau họng. Đặc biệt loại rượu ngâm này còn chữa được bệnh vảy nến.
Cách sử dụng:
Đau răng, đau họng thì ngậm trong 5 – 10 phút thì nhổ ra, súc lại bằng nước
Vết thương, lở loét ngoài da thì dùng rượu này để bôi.
5.5. Bài thuốc chữa suy yếu tim
- Lấy 1 phần vỏ thân chùm ruột, 2 phần vỏ thân vông đồng
- Sắc 2 nguyên liệu này sao cho cô đặc
- Khi dùng, hòa với một ít rượu trắng, uống 2 muỗng cà phê/ngày, chia làm 2 lần uống.
Cách làm mứt quả chùm ruột
Quả Chùm ruột vị chua, hơi ngọt, thường dùng làm mứt
Quả chùm ruột già thường được dùng để làm mứt, khi ăn có vị chua thanh, ngọt, được cả trẻ con và người lớn yêu thích.
6.Kiêng kỵ- Lưu ý khi dùng chùm ruột
- Vỏ và rễ chùm ruột chứa nhiều độc tố nên tuyệt đối không được uống hay tiếp xúc bằng đường miệng.
- Nếu uống nước sắc hoặc rượu ngâm từ vỏ rễ cây nhẹ thì nhức đầu, nặng thì đau bụng dữ dội thậm chí gây tử vong.
- Người mắc bệnh gout và sỏi thận cũng không được ăn quả vì chúng rất giàu acid oxalic.
Theo giảng viên Trường Cao đẳng Y Dược Hà Nội: Chùm ruột không chỉ là loài cây quen thuộc mà còn là một vị thuốc cổ truyền được sử dụng từ rất lâu trong dân gian. Nhờ có nhiều tác dụng quý mà dược liệu này được dùng nhiều trong các bài thuốc chữa bệnh cũng như cuộc sống hằng ngày. Tuy nhiên, để có thể phát huy hết công dụng của vị thuốc đối với sức khỏe, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ để kiểm soát rủi ro và những tác dụng không mong muốn. Đặc biệt, vỏ và rễ của chùm ruột cực kỳ độc, do đó cần hết sức cẩn thận khi sử dụng hai bộ phận này.nên tuyết đồi không được uống./.
Ds.CKI. Nguyễn Quốc Trung
XEM THÊM: THUOCVIET.EDU.VN
